Rola obrońcy w postępowaniu przygotowawczym
W dzisiejszym wpisie postaram się przybliżyć Państwu rolę obrońcy w postępowaniu przygotowawczym.
Najlepszą sytuacją dla klienta ale także obrońcy, jest możliwość działania adwokata już od najwcześniejszego stadium postępowania karnego, czyli od momentu postawienia zarzutów, lub już od chwili zatrzymania. Obrońca ma wtedy możliwość przygotowania i realizowania obrony w taki sposób, aby wpływać na tok całego postępowania. Mam tu na myśli głównie możliwość uczestnictwa obrońcy w przesłuchaniach świadków, czy biegłych, co jest niezmiernie istotne, ponieważ może mieć wpływ na uniknięcie trudnego i żmudnego udowadniania wersji obrony przed sądem. Jedną z najważniejszych kwestii na tym etapie są wyjaśnienia składane przez osobę pokrzywdzoną, które w bezpośredni sposób rzutują na przyszłe postępowanie. W tym miejscu adwokat ustala z osobą zatrzymaną ile w danym momencie może ujawnić.
W praktyce w postępowaniu przygotowawczym ustanowić obrońcę można w następujący sposób:
– do adwokata zgłasza się osoba, która przypuszcza, że znajduje się w kręgu zainteresowania organów ścigania,
– do adwokata zgłasza się osoba, której przedstawiono zarzuty,
– do adwokata zgłasza się rodzina, przyjaciele, znajomi (osoba trzecia) osoby, która została zatrzymana lub czasowo aresztowana.
Zgodnie z art. 244 § 1 K.P.K. :”Policja ma prawo zatrzymać osobę podejrzaną, jeżeli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że popełniła ona przestępstwo, a zachodzi obawa ucieczki lub ukrycia się tej osoby albo zatarcia śladów przestępstwa bądź też nie można ustalić jej tożsamości albo istnieją przesłanki do przeprowadzenia przeciwko tej osobie postępowania w trybie przyspieszonym.”
Należy zaznaczyć, że w takim przypadku organy ścigania mają obowiązek natychmiast poinformować zatrzymanego o przyczynach zatrzymania, oraz o przysługujących mu prawach. Policja na podstawie art. 244 § 2 natychmiast informuje osobę zatrzymaną także o prawie do skorzystania z pomocy adwokata. Z zatrzymania musi być sporządzony protokół, a jego odpis należy dostarczyć zatrzymanemu. Policja ma również obowiązek zawiadomić prokuratora. Organy ścigania mogą, co często następuje wystąpić do prokuratora w sprawie skierowania do sądu wniosku o tymczasowe aresztowanie.
Zgodnie z art. 245 § 2 K.P.K. zatrzymanemu przysługuje możliwość kontaktu z adwokatem za pomocą telefonu lub w formie bezpośredniej rozmowy.
Należy zdawać sobie sprawę, że organ dokonujący zatrzymania ma obowiązek bezzwłocznie powiadomić o zatrzymaniu osobę najbliższą dla zatrzymanego. Jest to dosyć ważne uprawnienie, gdyż stanowi dla osoby najbliższej sygnał, że należy szukać pomocy prawnej dla zatrzymanego.
Jaka jest zatem rola adwokata ?
Obrońca powinien sprawdzić, czy wszystkie obowiązki organów ścigania wynikające z przepisów prawa zostały wypełnione, w tym:
- czy dokonujący zatrzymania poinformował zatrzymanego o przyczynach zatrzymania,
- czy zatrzymany został pouczony o uprawnieniach, jakie mu przysługują,
- czy został sporządzony protokół z zatrzymania,
- przyczynę zatrzymania i jego zasadność,
Jest to niezmiernie ważne, gdyż prawidłowość przeprowadzenia tych czynności będzie miała istotne znaczenie dla rozwoju dalszej sytuacji procesowej osoby zatrzymanej. W przypadku naruszenia powyższych praw przysługujących zatrzymanemu adwokat ma możliwość złożenia zażalenia na zatrzymanie, w szczególności, gdy zatrzymanie było niezasadne, nie było legalne zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, było nieprawidłowe, ze względu na sposób jego wykonania.
Chciałbym jednocześnie zaznaczyć, że na tym nie kończy się rola obrońcy w postępowaniu przygotowawczym i dysponuje on wieloma innymi narzędziami, mającymi wpływ na przebieg tego postępowania i skutkującymi w późniejszych etapach sprawy. Dlatego tak istotne jest, aby nie zwlekać z podjęciem decyzji o ustanowieniu obrońcy i w możliwie jak najkrótszym czasie od zatrzymania skontaktować się z adwokatem, w celu skorzystania z pomocy prawnej.
