Unieważnienie testamentu – kiedy?
Testament to jedno z kluczowych pojęć, które jest bezpośrednio związane z prawem spadkowym. Zgodnie z definicją, testament jest jednostronną czynnością prawną, w której testator, czyli osoba sporządzająca spadek, zarządza swoim majątkiem na wypadek swojej śmierci. Testament może sporządzić wyłącznie osoba posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych i do chwili śmierci testatora nie wywołuje on żadnych skutków prawnych.
Po śmierci testatora wywołuje już określone skutki prawne, które zmierzają do przekazania praw własności na spadkobierców. Jednak prawo uwzględnia możliwość unieważnienia testamentu. Zgodnie z art. 945 § 1 KC testament może zostać unieważniony w trzech następujących przypadkach:
- Testator sporządzając testament, był w stanie wyłączającym świadome, bądź swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie swojej woli
- Testament był sporządzony pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby testator nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu o danej treści
- Testator był zmuszony pod wpływem groźby do sporządzenia testamentu.
Powyższe przykłady jednoznacznie potwierdzają, że możliwe jest unieważnienie testamentu. Żaden przepis nie stoi na przeszkodzie, aby podjąć takie działanie po śmierci spadkodawcy, jednak w rzeczywistości jest to niezwykle trudne do wyegzekwowania. Unieważnienie testamentu w praktyce nie jest łatwe, ze względu na rygorystyczne przepisy notarialne, które należy bezwzględnie przestrzegać, sporządzając spadek w formie notarialnej.
Odczytanie aktu notarialnego
Zgodnie z nimi każdy notariusz uczestniczący w sporządzeniu testamentu w formie notarialnej zobligowany jest do stwierdzenia tożsamości osób biorących udział w czynnościach prawnych związanych ze sporządzeniem spadku. Kolejną istotną kwestią jest konieczność odczytania przez notariusza aktu notarialnego w obecności osób biorących udział w tej czynności prawnej, a następnie upewnienie się, czy są one świadome jego znaczenia oraz skutków prawnych. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek wątpliwości jest on zmuszony do zaniechania wykonania czynności prawnej.
Wymienione wyżej działania w znaczący sposób zmniejszają możliwość działania w sposób nieświadomy bądź sporządzenie testamentu pod wpływem błędu. Nie oznacza to jednak, że unieważnienie spadku jest całkowicie niemożliwe. Istnieją bowiem przypadki, w których sąd zapoznając się z materiałem dowodem, zakwestionował ważność testamentu.
Unieważnienie. Kiedy?
Osoby chcące podjąć działania zmierzające do unieważnienia spadku powinny jednak pamiętać, że o nieważność testamentu z przyczyn wystąpienia wad oświadczenia woli nie można ubiegać się po upływie 3 lat od dnia, w którym osoby zainteresowane dowiedziały się o przyczynie nieważności, bądź po upływie 10 lat od otwarcia spadku. W większości przypadków niezbędne jest również wsparcie profesjonalnego adwokata specjalizującego się w prawie spadkowym.
